Bazen Dilimizin Ucundaki Kelimeyi Neden Bulamayız? Bu Duruma Özel Bir İsim Bile Varmış!

Bilimsel adı “letolojika” olan kelimeleri hatırlayamama durumu, hepimizin başına geliyordur. “Dilimin ucunda!” deriz ama düşünür düşünür bir türlü bulamayız, sinir bozucu bir hâl alır.

Beynin işleyişini anlamamızda da önemli bir yere sahip olan letalojika anında tam olarak neler olduğuna, neden kelimeyi bulamadığımıza daha yakından bakalım.

“Fonolojik engelleme” meydana geliyor.

Söylemek istediğiniz kelime veya isim bir türlü aklınıza gelmiyor, onun yerine başka kelimeler geliyorsa bu sırada beyniniz benzer sesli, başka kelimeleri öne alarak asıl söylemek istediğinizi arka planda bırakıyor.

Araştırmalar, iki dil konuşan insanların başına bu durumun daha çok geldiğini gösteriyor çünkü zihinlerinde fonolojik engelleyici görevi gören kelimeler çok daha fazla oluyor.

Fonolojik engelleme ana sebep değil.

Bazı kelimeler veya isimler diğerlerine kıyasla az kullanılıyorsa beyindeki erişim noktasında o kadar geriye gidiyor. Yani kelimeler fazla kullanılmadığında seslerle olan bağlantıları zayıflıyor. Ne kadar az kullanırsanız o kelimeye ulaşmanız o kadar zor oluyor.

Psikolog Tom Stafford şöyle diyor: “Hafızanın işleyişi çok ilginçtir; yeni bilgileri hatırlamak için önemli olan onlarla ne kadar bağlantı oluşturmuş olmamızdır, onları ne kadar çok hatırlamak istediğimiz değil.”

Çok fazla kelime bilsek de (örneğin Türkçe sözlükte 616 bin civarı kelime var) hepsini kullanmıyoruz. Günlük hayatımızda kullandıklarımız epey sınırlı. Bu yüzden bir anda hatırlamakta, zihnin derinliklerinden hemen çekip almakta zorlanıyoruz.