Kendimizi sürekli başkalarıyla karşılaştırdığımızı fark ettiniz mi? Okulda diğer öğrencilerle, trafikte diğer sürücülerle, iş yerinde meslektaşlarımızla. Bu karşılaştırma sonucunda çoğunlukla kendine güvenen diğerlerinden daha iyi olduğumuzu düşünürüz. Kulağa biraz narsist geliyor, değil mi?
Türkçe olarak ortalamanın üzerinde etki olarak da adlandırılan bu olgunun yararımıza ve zararımıza olduğu pek çok durum mevcuttur. Bunlara geçmeden önce bilimsel arka plana bir göz atalım.
“Ortalama etkiden daha iyi olan nedir?” Sorunun cevabı için 1965 yılına gitmemiz gerekiyor.
Sosyal psikologlar Edward E. Jones ve Steven J. Berg, 1965’te birçok insan davranışını açıklayan ortalamanın üzerinde etki kavramını ortaya attılar. Bu kavrama göre, insan çoğunlukla kendini çoğunluktan ayırır. üstün veya daha uygun yürekli görmeye yöneldiler. Daha sonra araştırmacılar bu durumun nedenini araştırdığında birkaç konuyu sıraladılar:
Araştırmacılar, ortalamanın üzerinde olduğumuza inanmanın bize evrimsel bir avantaj sağlayabileceğini düşünüyor.
Bu teoriye göre; Çünkü insanlar kendilerini diğer insanlardan üstün görürler. özgüvenleri artar, kendilerini iyi hissederler ve böylece daha iyi performans gösterirler. Faydasını bu şekilde gördükten sonra ilkel insanlardan günümüze kadar devam ettirmiş olabiliriz.
“Kimse yoğurdum ekşi demez” sözünün bilimsel açıklaması “sosyal karşılaştırma teorisi” olabilir.
Bu teoriye göre ortalamanın üzerinde etkinin bir başka nedeni de sosyal karşılaştırma teorisidir. Başka bir deyişle, insanlar kendilerini diğer insanlarla karşılaştırarak ne kadar yetkin olduklarını belirlemektedir. Ancak kendilerini diğer insanlarla karşılaştırırken, daha çok başkalarının eksikliklerine ve yanlış kanılarına odaklanırlar. kendi hatalarını göremiyorlar . Hal böyle olunca da insanlar kendilerini diğer insanlardan üstün görmelerine neden olabilecek bir yanılsama içinde kalmaktadırlar.
Tarihçesinden ve sebeplerinden bahsettiğimize göre artık gündelik hayatımıza nasıl yansıdığını görelim: Faydadan çok zararı olabilir.
Bizim için konseptiniz faydalarına bakarsak eğer; her şeyden önce, çünkü insanlar bu illüzyonun etkisindedir. hedeflerinize ulaşmak daha motive olabilir. İkinci olarak, insanların özgüvenlerini artırarak daha iyi performans göstermelerine yardımcı olabilir.
Başarısızlıkla yüzleşmenin zor olduğunu örneklerle somutlaştıralım.
Öncelikle iş performansında bize yansıyan kayıplara bakalım. Kişi iş hayatında kendini meslektaşlarından üstün görüyorsa ve yüksek bir statü hedefliyorsa, bu hedefe ulaşamıyorsa. büyük bir hayal kırıklığı uygulanabilir. Aynı şey akademik başarı için de geçerli olabilir. Diğer öğrencilerden daha zeki olduğunu düşünen öğrenciler sınavlarda beklenen puanı alamayınca hayal kırıklığı yaşayabilirler.
Sürücüler üzerinden bir örnek verilebilir. Araştırmalar, sürücülerin genel olarak halktan daha iyi sürücüler olduklarını söylediklerini bulmuştur. Bu durum trafik kazalarının sebebi mümkün olabileceği düşünüldü. Çünkü kendini daha güzel gören sürücülerin trafik kurallarına daha az uyabileceği düşünülüyor.
Bu olgu insan ortasındaki farklılıkları azaltarak önyargı ve ayrımcılık neden olduğu düşünülüyor. Özellikle farklı kültürlerden ya da farklı yaşam biçimlerinden insanlar geldiğinde daha etkili olduğu düşünülmektedir.
Bu fenomenin çok çeşitli insan davranışlarında görülebileceğinden bahsetmiştik. Bunun son örneği günümüzde önemi oldukça artmış olan örnektir. Fiziksel görünüş . Araştırmalar, insanların çoğunluğunun diğerlerinden daha iyi bir görünüme sahip olduklarını düşündüğünü gösteriyor. Genel olarak kendimizi başkalarından daha güzel/yakışıklı bulmamız bazı gerçekçi olmayan beklentiler içinde olmamıza neden olabiliyor. Bir dereceye kadar bu, kendimizi olduğumuz gibi kabul etmemizi zorlaştırabilir.
Bu kavramı öğrenmenin bizim için önemi daha objektif olabilmektir.
İnsanların mıknatıslara kapıldığı ve karşı koymakta zorlandıkları bu kavramla baş etmenin yolu kendimizden geçmektedir. doğru değerlendirmekGerçekçi bir bakış açısına sahip olmak ve gerçekçi hedefler belirlemekle ilgilidir.
